Święto Świętego Piusa V, Papieża Mszy i Lepanto.

5 maja

Święty Pius V, Papież

Św. Pius V (Michele Ghislieri OP; ur. 17 stycznia 1504 w Bosco Marengo, zm. 1 maja 1572 w Rzymie) –  Papież w okresie od 7 stycznia 1566 do 1 maja 1572. 

     Jego chrzcielnym imieniem było Antonio. Pochodził z ubogiej, chociaż szlacheckiej rodziny, pracował w dzieciństwie jako pasterz. Jego rodzicami byli Paolo Ghislieri i Domenica Augeria. W wieku 14 lat wstąpił do zakonu dominikanów w konwencie św. Piotra Męczennika w Vigevano i przyjął imię Michał. W 1528 w Genui przyjął święcenia kapłańskie. Studia teologiczne odbywał kolejno w Bolonii i w Genui, gdzie zdobył tytuł profesora. W latach 30. XVI wieku o. Michele Ghislieri OP był przeorem kolejno konwentów w Vigevano, Soncino, Alba i ponownie w Vigevano. W 1536 był wikariuszem trybunału Świętej Inkwizycji Rzymskiej i Powszechnej w Bergamo. Przez pewien czas był spowiednikiem gubernatora Mediolanu markiza Alfonsa d’Avalos. W 1539 był przejściowo przypisany do konwentu S. Secondo w Wenecji. W październiku 1542 został mianowany wikariuszem trybunału inkwizycyjnego w Pawii. W 1550 kapituła lombardzkiej prowincji dominikanów mianowała go inkwizytorem diecezji Como. Jego niezłomna postawa w sporze z miejscową kapitułą katedralną, którą podejrzewał o sprzyjanie reformacji, zwróciła uwagę kardynała Gian Pietro Carafy, inkwizytora generalnego Rzymskiej Inkwizycji, który zaczął wykorzystywać o. Ghislieriego jako delegata Rzymskiej Inkwizycji do poszczególnych zadań. W listopadzie i grudniu 1550 i ponownie w kwietniu i maju 1551 o. Ghislieri działał z ramienia Inkwizycji Rzymskiej w Bergamo, gdzie zebrał dowody mocno obciążające miejscowego biskupa Vittore Soranzo i doprowadził do jego aresztowania. W marcu 1551 przebywał z kolei w Ferrarze, gdzie przesłuchiwał i ostatecznie skazał na śmierć Giorgio Rioli, zwanego il Siculo, jednego z najbardziej znanych przedstawicieli włoskiej reformacji. 3 czerwca 1551 papież Juliusz III mianował go komisarzem generalnym Św. Inkwizycji Rzymskiej (sprawował tę funkcję do 1557).

     4 września 1556 kard. Carafa, już jako Papież Paweł IV, mianował Ghislieriego biskupem Nepi i Sutri (konsekracja 14 września 1556), a w marcu 1557 kardynałem, z tytułem Santa Maria sopra Minerva. W grudniu 1558 kard. Ghislieri otrzymał także godność najwyższego inkwizytora. Papież Pius IV przeniósł go w marcu 1560 na stolicę biskupią Mondovi. Stosunki kard. Ghislieriego z Piusem IV nie układały się najlepiej, kardynał m.in. sprzeciwiał się nominacji kardynalskiej dla 13-letniego Ferdynanda Medyceusza. Mimo to w 1564 uzyskał potwierdzenie swej pozycji jako zwierzchnika Świętej Inkwizycji Rzymskiej i Powszechnej.  Po śmierci Piusa IV, Konklawe 1565–1566 wybrało kardynała Ghislieriego na papieża 7 stycznia 1566. Przyjął on imię Piusa V i został koronowany w dniu swoich urodzin, 17 stycznia 1566. Swój wybór, Pius mógł zawdzięczać liderowi frakcji kardynałów-odnowicieli, na czele z św. Karolem Boromeuszem. Papież-asceta, wieloletni inkwizytor, poświęcił swój pontyfikat zadaniom odnowy Kościoła w duchu zakończonego 3 lata wcześniej Soboru Trydenckiego i walce z herezją. Zwracał baczną uwagę, by do urzędów kościelnych dopuszczać tylko najgodniejszych. Odrzucał stanowczo względy rodzinne, dyplomatyczne czy też polityczne. Przeprowadził do końca reformę w kurii rzymskiej: w Datarii, Sygnaturze, w Kamerze i w Kancelarii Papieskiej. Zaprowadził także ład w poszczególnych kongregacjach rzymskich i wprowadził kongregacje nowe, jak na przykład kongregację interpretacji uchwał Soboru Trydenckiego i Kongregację Indeksu. Zamierzał wprowadzić w Watykanie rygory klasztorne. W swojej pierwszej mowie papieskiej stwierdził, że Rzym wydaje mu się tak niemoralny, jak w czasach rozkwitu renesansu. Zażądał usunięcia z Rzymu prostytutek. Nakazał, aby wszystkie rzymskie nierządnice wyszły za mąż. Wydał też bullę zabraniającą kapłańskim dzieciom z nieprawego łoża dziedziczenia własności Kościoła.  Dla podniesienia studiów i poziomu moralnego kleru państwa watykańskiego nakazał, by klerycy odbywali studia w Kolegium Rzymskim, które zostało powierzone jezuitom. Nalegał niemniej stanowczo, by każda diecezja miała seminarium dla swoich kleryków. Wyznaczył wizytatorów apostolskich, którzy mieli dopilnować, aby uchwały Soboru były przeprowadzone we wszystkich krajach. Jednym z pierwszych posunięć nowego papieża było uzupełnienie kolegium kardynalskiego o ludzi prawych i całkowicie oddanych sprawie Kościoła. Zabronił też Rzymianom wchodzić do karczm. Zaprowadził porządek w Rzymie, wydając nakaz rezydującym przy Kurii biskupom powrotu do swoich diecezji. Wprowadził zakaz opuszczania na dłuższy czas przez biskupów diecezji i parafii przez proboszczów. Nakazał biskupom odbywanie regularnych wizytacji parafii. Wygnani zostali z Rzymu także mnisi pozostający przez lata poza macierzystymi klasztorami wbrew regułom zakonnym. W oczach jednego z posłów weneckich Pius uchodził za człowieka, który chciał zmienić Rzym w jeden wielki klasztor.  Był uważany za władcę sprawiedliwego. Dwa razy w tygodniu osobiście przyjmował skargi ubogich, zaś raz w miesiącu (również osobiście) przyjmował zażalenia na urzędników papieskich oraz na wyroki sądów i rozstrzygał je na korzyść poszkodowanych. Dzięki niemu powstało wiele szkół, szpitali i przytułków. Jego sukcesem było również uzdrowienie administracji w Państwie Kościelnym. Powołał do życia Kongregację Indeksu, zajmującą się cenzurą publikacji. W okresie pontyfikatu Piusa przeprowadzono trzy lokalne synody w państwach włoskich, m.in. w Neapolu i Mediolanie. Powołał także komisję do zrewidowania Wulgaty.

     W swoich wysiłkach dla przeprowadzenia reformy nie pominął papież także zakonów. Kiedy humiliaci nie chcieli poddać się zarządzeniom papieskim, zostali zniesieni dekretem w 1571 roku. Dla pozyskania prawosławnych Greków Pius V wyniósł do godności doktorów Kościoła czterech przedstawicieli Kościoła wschodniego: św. Bazylego, św. Grzegorza z Nazjanu, św. Grzegorza z Nyssy i św. Jana Złotoustego. Wprowadził też ich imiona do liturgii łacińskiej na wzór czterech wielkich doktorów w Kościele zachodnim, którymi byli: św. Ambroży, św. Hieronim, św. Augustyn i św. Grzegorz I Wielki. Do grona doktorów, czyli nauczycieli Kościoła, dołączył w 1567 r. także swojego współbrata zakonnego, św. Tomasza z Akwinu (z tytułem Doktora Anielskiego) i zarządził wydanie drukiem wszystkich jego dzieł (17 tomów), a także wprowadził je do programów seminaryjnych. Pius V zdecydowanie wspierał katolików we Francji i poparł regentkę Katarzynę Medycejską w walce z hugenotami. Był także inicjatorem Świętej Ligi przeciwko Turcji i krótko przed śmiercią świętował sukces – flota Ligi złożona z okrętów weneckich i hiszpańskich 7 października 1571 odniosła pod Lepanto zwycięstwo nad siłami sułtana Selima II. Z wdzięczności Maryi, ustanowił dzień 7 października, świętem Matki Boskiej Różańcowej (początkowo pod nazwą Matki Boskiej Zwycięskiej). W 1570 Papież ekskomunikował królową Anglii Elżbietę I. Działanie takie spowodowało ochłodzenie stosunków z Hiszpanią i Francją i wręcz zantagonizowanie stosunków z cesarzem Maksymilianem II, który dodatkowo nie opowiedział się stanowczo przeciw protestantom, na co Papież odpowiedział nominacją na księcia Toskanii dla Kosmy Medyceusza. Staraniem tego Papieża wydane zostały skodyfikowane, główne księgi liturgiczne Rytu Rzymskiego: Mszał (Missale Romanum, 1570) i Brewiarz (Breviarium Romanum, 1568) oraz pierwszy Katechizm katolicki dla całego Kościoła (Catechismus Romanus, 1566) który miał być dla proboszczów podstawą do wykładu wiary. Dla ujednolicenia liturgii łacińskiej Papież zniósł zbyt daleko idące na tym polu przywileje liturgii partykularnych kościołów czy też zakonów. Cenił bardzo modlitwę różańcową i propagował ją wśród duchowieństwa i ludu. W 1569 r. specjalnym dokumentem nadał Różańcowi formę, która przetrwała aż do naszych czasów. W 1567 potępił 75 tez wyłożonych przez Michała Bajusa, prekursora jansenizmu. W rok po zwycięstwie pod Lepanto ciężko zachorował na nerki. Zaopatrzony ostatnimi sakramentami świętymi, ubrany w habit dominikański modlił się: "Panie, powiększaj moje cierpienia, ale z nimi powiększaj cierpliwość". Papież zmarł w opinii świętości 1 maja 1572 roku w wieku 68 lat. Zaraz po śmierci otoczyła go cześć ludu. Na ołtarze wyniósł go w chwale błogosławionych papież Klemens X 1 maja 1672 (w 100-lecie śmierci). Kanonizował go zaś papież Klemens XI 22 maja 1712 r. Pochowany pierwotnie w Bazylice Watykańskiej, 9 stycznia 1588 jego relikwie zostały przeniesione do Bazyliki Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore) w Rzymie, gdzie są do dziś. Jest patronem Świętego Oficjum. Pontyfikat Piusa V to początek białej sutanny papieży. Zaczerpnięty z dominikańskiego habitu kolor sutanny do dziś używany jest przez biskupów Rzymu. Dniem jego święta liturgicznego w Kościele katolickim jest 5 maja.

W tym roku obchodzić będziemy 450. rocznicę ogłoszenia Bulli Quo primum (łac. od pierwszego momentu) – konstytucji apostolskiej wydanej przez Papieża Św. Piusa V 14 lipca 1570. Została promulgowana wraz z wydaniem Mszału Rzymskiego z 1570, obowiązkowego dla całego rytu łacińskiego w Kościele katolickim.

Św. Piusie V - Patronie Świętej Inkwizycji - módl się za nami!

Patronie w walce z herezją - módl się za nami!

Patronie walki w obronie Wiary - módl się za nami!

Patronie św. liturgii Rzymskiej - módl się za nami!

Patronie prawdziwej odnowy Kościoła - módl się za nami!