Zdarza się co jakiś czas, że 24 grudnia wypada w niedzielę. Co wtedy z Wigilią? Obchodzić ją w sobotę czy w niedzielę? Post obowiązuje czy nie? Co z Mszą św. Czy wystarczy udział w Pasterce?
CZY POŚCIĆ, GDY WIGILIA PRZYPADA W NIEDZIELĘ?
Ciekawostka dla tych, którzy zastanawiają się, jak TRADYCYJNIE obchodzić tegoroczną Wigilię Bożego Narodzenia.
Źródło: Mszał Rzymski z 1931 r., oraz z 1956 r.
W tym roku mamy właśnie ten ciekawy przypadek, że Wigilia Bożego Narodzenia wypada w niedzielę. Dzieje się tak dlatego, że Adwent jest okresem liturgicznym rozpisanym na cztery tygodnie i ani dnia dłużej. Nie zawsze są to pełne tygodnie, jako że Boże Narodzenie związane z 25 grudnia wypada czasem – jak w tym roku – w poniedziałek. Wtedy z czwartego tygodnia Adwentu zostaje nam tylko jeden dzień: niedziela. Dla katolika oczywiście są dużo ważniejsze pytania, niż to które od wielu dni nurtowało polskojęzycznych polityków i media, a więc czy tego dnia będzie można zrobić zakupy w hipermarkecie czy nie (katolik dobrze wie że tego robić nie wolno, w żadną niedzielę, chyba że wymagała by tego wyjątkowa, poważna potrzeba życiowa, np. w ten sposób pomoglibyśmy potrzebującemu, proszącemu nas o jedzenie, bezdomnemu etc.). Jak widzimy, w Mszaliku Rzymskim zarówno z 1931 r., jak też w kolejnych edycjach, z 1949 r. i 1956 r. Wigilia Bożego Narodzenia jest wigilią uprzywilejowaną, która nie ustępuje żadnemu innemu świętu. To znaczy, że nawet Niedziela Adwentowa, która jest świętem rytu zdwojonego I klasy, musi ustąpić przed tą Wigilią. Tak oto 24 grudnia w kościołach i kaplicach katolickich liturgia Mszy św. będzie sprawowana z formularza Wigilii Bożego Narodzenia, a nie czwartej niedzieli Adwentu (która będzie jedynie wspominana).
Czy to oznacza, że tego dnia (24 grudnia) obowiązuje w tym roku post ścisły, jak to ma miejsce zazwyczaj w Wigilię Bożego Narodzenia? Otóż nie! TRADYCYJNIE w tym roku w Wigilię post nie obowiązuje. W Prawie Kanonicznym (z 1917 r.) mamy jasno określone, w jakie dni musimy pościć, a w które dni postu nie ma:
4. W niedziele i święta nakazane (festa de praecepto), z wyjątkiem świąt przypadających w Wielkim Poście, post nie obowiązuje; jeżeli wigilia przypadnie na niedzielę, to postu nie przenosi się na sobotę (kan. 1252 § 4). Wielki Post kończy się o północy z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę, a nie jak dotychczas, w Wielką Sobotę w południe. Jeżeli w jakiejś miejscowości któreś ze świąt nakazanych jest zniesione lub przeniesione na najbliższą niedzielę, post nie przestaje w tym dniu obowiązywać. W niedziele wielkopostne nie ma postu; w święta natomiast nakazane, przypadające w Wielkim Poście, post obowiązuje.
Musimy więc rozdzielić dwie odrębne rzeczywistości, dwa porządki – liturgiczny i dyscyplinarny, prawny – które wydawało by się, nie zawsze są ze sobą (na pierwszy rzut oka) spójne, ale jednak tylko połączone razem oddają w pełni ducha katolickiego. W tym roku 24 grudnia liturgia Kościoła jest z Wigilii a nie z niedzieli, bo Wigilia nie ustępuje przed żadnym świętem, co ciekawe, nawet przed niedzielą adwentową, która także jest "uprzywilejowana", i przed którą ustępuje np. św. Niepokalanego Poczęcia (8 grudnia), które w przyszłym roku przenosi się na poniedziałek (9 grudnia). Natomiast post tego dnia nie obowiązuje bo w niedzielę nie ma postu (i nie przenosi się on na sobotę). To po prostu niezależne od siebie reguły, jedna liturgiczna, druga kanoniczna. Tak samo w przyszłym roku w święto Niepokalanego Poczęcia nie będzie wyjątkowo obowiązku uczestnictwa, bo ten obowiązek nie przenosi się (wraz z liturgicznym obchodem) na żaden inny dzień niż 8 grudnia. A więc za rok 8 grudnia będzie II Niedziela Adwentu z obowiązkiem, a 9 grudnia święto Niepokalanego Poczęcia N.M.P., lecz bez obowiązku uczestnictwa.
Warto zwrócić uwagę, że choć, jak mówi prawo kanoniczne "jeżeli wigilia przypadnie na niedzielę, to postu nie przenosi się na sobotę", to w tym roku, w sobotę przed Wigilią Bożego Narodzenia (23 grudnia) przypada Sobota Suchych Dni Adwentu, dlatego też obowiązuje wtedy post ścisły (nie jest to jednak "przeniesiona wigilia", tylko Suche Dni, a więc przyczyna postu jest inna, jednak można uznać to za odpowiednią "rekompensatę" i pościć właśnie tego dnia, a w niedzielę, Dzień Pański, mimo liturgicznie obchodzonej tego dnia Wigilii, radować się, i powtrzymać od zbędnych umartwień, jak zaleca nam Kościół Święty w swoim prawodawstwie).