Abp. Antoni J. Nowowiejski: ŚŚ. Patronów Szwecji

 Obok patronału polskiego, mamy jeszcze do brewjarzy naszych dodany patronał   s z w e d z k i, wprowadzony z powodu stosunków, jakie zachodziły od końca XVI wieku między Polską i Szwecją. Szwecja, podobnie jak każdy kraj katolicki, obok czci świętych powszechnego Kościoła, miała swoich oddzielnych patronów, bądź swych rodaków, bądź obcych, ale sobie zasłużonych. Do tych świętych miał i król Zygmunt III, z szwedzkiego domu Wazów, osobliwe nabożeństwo i jego upowszechnienia pragnął.

 Lecz kiedy reformacja, wcisnąwszy się do Szwecji, zalała ją swą powodzią i wyrugowała z niej katolicyzm, z nabożeństwem katolickim upadła i cześć świętych patronów w Szwecji. Zygmunt mocno bolał nad tem sponiewieraniem czci opiekunów niebieskich dawniej swojej ojczyzny. A gdy jeszcze Zamojski (r. 1603) zdobytą na Szwedaeh dawną prowincję Polski, Estonję, koronie polskiej powrócił, a w niej ciż patronowie szwedzcy szczególną cześć odbierali, Zygmunt postanowił uzyskać od Stolicy św. pozwolenie do zaprowadzenia czci patronów szwedzkich w Królestwie Polskim i w Wielkim Księstwie Litewskim. Przedstawił zatem Stolicy Apostolskiej używane dotąd w Szwecji pacierze i msze do śś. patronów szwedzkich z prośbą o ich zatwierdzenie i zobowiązanie do nich duchowieństwa i wiernych Polski i Litwy, i zrównanie ich z officjami do śś. patronów polskich. Prośbę i officja rzeczone oddała Stolica Apostolska uczonemu kardynałowi Baronjuszowi. Ten książę Kościoła, zbadawszy wnioski królewskie i przedstawione sobie officja, porobił nad ostatniemi liczne uwagi (scholia); w ten sposób przejrzane, przestawił d. 8 stycznia 1605 roku Św. Kongregacji Obrzędów z wnioskiem, aby je zatwierdziła tylko dla Szwecji, a następnie i dla tej części Polski, która od Szwecji do niej przyłączona została, nie mówiąc nic o Koronie, ani o Litwie. Jakoż rzeczona Kongregacja wniosek ten w w całej rozciągłości zatwierdziła.

 Tym sposobem prośba królewska tylko w części uwzględniona została: bo i same officja w znacznej części zostały obcięte i w Polsce ich nie zaprowadzono, o co królowi głownie chodziło.

 Po dziesięciu latach Zygmunt III wystąpił z powtórną prośbą do Stolicy Apostolskiej, żądając, aby officja o śś. patronach szwedzkich bez uwag Baronjusza mogły być odmawiane i do Polski rozciągnięte. Tym razem uczony kardynał Bellarmin z polecenia Kongregacji obrzędów zbadał powtórnie officja owe i porobione przez Baronjusza scholia. Usunąwszy z officjów niektóre, niezgodne z duchem Kościoła i z historią rzeczy, bez zatwierdzenia tegoż Kościoła wprowadzone, przedstawił Kongregacji do zatwierdzenia wnioski. aby officja o szwedzkich patronach bez owych scholjów Baronjuszowych do brewiarza wprowadzić i aby je nietylko dla Szwecji, ale i dla Polski obowiązującemi uczynić.

 Skutkiem tego, Kongregacja obrzędów na posiedzeniu d. 28 maja 1616 r. odbytym, postanowiła officja szwedzkich patronów zatwierdzić i pozwolić na ich wydrukowanie bez scholjów Baronjusza, oraz odmawiać je nie tylko szwedom, ale i wszystkim innym katolikom, byleby tylko officja te prawnie przyjęte zostały do danej djecezji, a wszystkie inne officja, do tego czasu w użyciu będące, nie były opuszczane. Ponieważ zaś hymny w officjach nie były zawsze w zbyt czystym i poprawnym języku łacińskim napisane, pozostawiono królowi możność zamieniania ich na inne, odpowiedniejsze. Dekret Kongregacji obrzędów tak brzmi: ,,Officia haec propria SSm Patronorum Regni Sueciae, alias sub die 8 Januarii 1605 in S. R. Congregatione proposita, cum scholiis in margine positis, a Rndmo D. bon. mem. Cardinali Baronio, et cum facultate, ut in Regno Sueciae libere et licite recitari possint, et imprimi valeant. Iternum ad instantiam eiusdem Seren. Regis, in eadem S. R. C. propsita, cum petitione, ut possint sine dictis scholiis Cardinalis Baronii imprimi. Et non solum in regno Sueciae, sed etiam extra dictum Regnum recitari valeant ab omnibus Christi fidelibus, qui illa ex devotione recitare voluerint, etiam cum octavis, ut olim in Regno Sueciae recitabantur: et ut etiam unius, aut duorum precipuorum Regni Sueciae Patronorum Festa et Officia in Brevario Romano inserantur. Eadem S. R. Congr., audita relatione Illustrissimi et Reverendissimi D. Cardin. Bellarmini, cui hanc revisionem officiorum commiserat, et facta relatione de iuxta praedicti Ser. Regis Poloniae novam instantiam, ac de Suae Sanctitatis assensu et mandato, censuit posse concedi, prout concessit, ut praedicta officia imprimi possint, et imprimatur, sine praedictis Scholiis bonae mem. Card. Baronii, et iuxta emendationem factam in textu a praedicto Rev. D. Card. Bellarmino: et utab omnibus Christi fidelibus, qui ex debito non tenetur recitare officium divinum, ex cuiusque devotione recitari possint: et ab aliis etiam omnibus, qui officium divinum recitare debent, dummodo non omittant alia officia, que tenentur. A Suecis vero omnibus, etiam extra Regnum Sueciae habitantibus, et ex concessione S. D. N. Papae ab omnibus eitam non Suecis in Regno Poloniae habitantibus recitari possint, quando occurrunt, etiam cum Octavis, ut olim in Sueica recitabantur et celebrabantur, translatis vel omissi aliis, que eadem die cadunt, iuxta regulas Breviarii Romani. Et cum facultate retinendi hymnos in praedictis officiis annotatos, vel arbitrio Regis cum consilio peritorum mutandi, et in locum praedictorum, aliis elegantioribus hymnis recentius compositis subrogandi, prout Maiestati Suae melius videbitur. Et ita eadem S, R. C. censuit et de mandato et ordine eiusdem S. D. N. Papae servari mandavit, d. 28 Maii 1616". Dekret ten podpisali, oprócz Bellarmina, ,,A Mar. Eppus Ostiensis Cardinalis Gallus, J. Paul. Mucantius, Secretarius Congregations S. R." W skutek tego Ś. Kongregacji obrzędów orzeczenia djecezje polskie officja i msze o śś. patronach szwedzkich do swego kalendarza poprzyjmowały. Tak np. synod Włocławski z roku 1961 o tej sprawie orzeka: ,,Officia Patronorum Regni Sueciae instantiam Serenissimi olim Sigismundi III Poloniae et Sueciae Regis a S. R. Congregatione auctoritate Apost. cognita et approbata, et omnibus tam in Sueciae quam in Poloniae regno habitantibus recitari libere concessa pro ordinariis officiis admittimus, eorundemque Sanctorum memorias rubricis Dioecesis nostrae inseri statuimus et ordinamus". W Litwie wszelako niektóre z tych officjów poprzyjmowano z oktawami, w Koronie zaś wszystkie bez oktaw; stąd pochodzi różnica w officjach tych śś. patronów między djecezjami dawnej Litwy a Korony, a także dziś w djecezji Sejneńskiej między jej północnemi i południowemi dekanatami. Patronał szwedzki obejmuje około 15 officjów.

Abp Antoni J. Nowowiejski ,,Wykład Liturgii Kościoła Katolickiego" str. 96-98