Czy "tradycyjni" katolicy mają w obecnej sytuacji Kościoła obowiązek uczestnictwa we Mszy Świętej?

Msza św. w Rycie Rzymskim, który ma tylko jedną, zwyczajną 
formę, i jest jedynym lex orandi św. Kościoła Rzymskiego!

 Niedawno jeden z naszych czytelników przedstawił w komentarzu pod jednym z wpisów ciekawą analizę, na podstawie Kodexu Prawa Kanonicznego (katolickiego, z 1917 r.), i wynikający z niej wniosek, jakoby Katolicy Rzymscy integralni (tzw. sedewakantyści) nie mieli w obecnej sytuacji w jakiej znajduje się Kościół (przedłużający się wakat Stolicy Apostolskiej i stolic biskupich) W OGÓLE obowiązku uczestnictwa we Mszy św., gdyż wszystkie kaplice i kościoły jakie posiadamy, nie są w sensie prawnym kościołami i kaplicami publicznymi lub półpublicznymi, a tylko w takich obiektach, można, wg. Prawa Kanonicznego, wypełniać obowiązek Mszy św. w niedzielę i święta nakazane. Oto treść komentarza:

[...] To, że niedzielnego obowiązku nie można wypełnić przez słuchanie mszy przez telewizję, radio czy internet, wynika z kanonu 1249 Kodeksu z 1917 roku. Kanon ten na j. polski można przetłumaczyć tak:

„Przykazanie słuchania mszy wypełnia ten, kto jest obecny na mszy, która jest odprawiana w którymkolwiek obrządku katolickim, pod gołym niebem albo w którymkolwiek kościele albo kaplicy [czyli oratorium] publicznej lub półpublicznej albo w kapliczkach prywatnych na cmentarzach, o których [to kapliczkach] jest mowa w kanonie 1190, ale nie w innych kaplicach [czyli oratoriach] prywatnych, chyba że ten przywilej został udzielony przez Stolicę Apostolską”.

Osoba, która w niedzielę lub inny dzień świąteczny nakazany nie ma dostępu do mszy katolickiej odprawianej pod gołym niebem, w kościele, kaplicy publicznej lub półpublicznej albo w kapliczce prywatnej na cmentarzu (o której jest mowa w kanonie 1190), jest zwolniona z obowiązku uczestniczenia w taki dzień we mszy. Jeśli osoba taka ma możliwość wysłuchać w taki dzień mszy przez telewizję, radio, internet albo nawet jeśli osoba taka ma możliwość osobiście być w taki dzień na mszy katolickiej odprawianej w kaplicy prywatnej, to jak najbardziej może to uczynić. Jeśli jednak ktoś nie ma możliwości uczestniczyć we mszy katolickiej w sposób opisany w kanonie 1249 Kodeksu z 1917 roku, to osoba taka jest zwolniona z tego obowiązku. Oznacza to tyle, że ktoś, kto w dzień świąteczny nakazany nie ma dostępu do mszy katolickiej w sposób opisany w kanonie 1249, nie ma najmniejszego grzechu, jeśli nie wysłucha w ten dzień mszy przez telewizję, radio czy przez internet albo jeśli nie weźmie udziału np. we mszy katolickiej odprawianej w oratorium prywatnym.

Wszystkie oratoria w Polsce należą do zwolenników tezy z Cassiciacum, a ci sedewakantyści uważają, że w dzisiejszych czasach nie ma ordynariuszy, którzy mogliby kanonicznie zatwierdzić budynek do kultu publicznego. Zgodnie z kanonem 1192, paragraf 1, Kodeksu z 1917 roku, nawet do utworzenia kaplicy półpublicznej potrzebna jest zgoda ordynariusza. Dlatego – z punktu widzenia sedewakantystów formalno-materialnych – nawet wybudowane przez nich budynki kościelne, np. w Stanach Zjednoczonych, pod względem kanonicznym mają status tylko kaplic prywatnych. Stąd wynika wniosek, że np. w Polsce żadni sedewakantyści – nawet tzw. sedewakantyści całkowici, zgodnie z własnymi poglądami – nie mają w niedziele i w inne dni świąteczne nakazane obowiązku słuchania mszy katolickiej.

Oczywiście, jak najbardziej katolicy w dzisiejszych czasach w naszym kraju mogą słuchać mszy przez telewizję, radio czy internet. Jeśli mogą, to jak najbardziej jest wskazane, aby katolicy w dzisiejszych czasach byli obecni fizycznie na mszy odprawianej przez prezbitera lub biskupa sedewakantystę. Ale jeśli jakiś katolik, np. w Polsce, woli wybrać się na mszę katolicką w zwykły dzień, zamiast udziału w takim nabożeństwie w dzień świąteczny nakazany, to trzeba powiedzieć, że osoba taka jak najbardziej jest do tego uprawniona. Osobiście uważam, że twierdzenie to jest zgodne zarówno z założeniami tezy z Cassiciacum, jak i z założeniami tzw. sedewakantyzmu totalnego.

Zastanówmy się teraz nad tym tekstem, który jest analizą stanu prawnego, jeśli przyjmuje się argumenty tezy z Cassiciacum. Nie wchodząc w tym miejscu w ocenę tych argumentów, można technicznie dla celów niniejszego tekstu założyć, że rzeczywiście żyjący obecnie biskupi nie mają władzy erygowania kościołów czy kaplic publicznych, lub półpublicznych (chociaż wg mojej opinii mają taką władzę, jak wiadomo nie jestem zwolennikiem tezy z Cassiciacum, i uważam że żyjący obecnie biskupi katoliccy mają sukcesję apostolską formalną i materialną, są następcami Apostołów i mają władzę równą ordynariuszom miejsca, tylko że nie przypisaną do żadnego, konkretnego terytorium - ich diecezją jest cały świat). Ocena stanu prawnego a stan faktyczny to jak wiadomo jednak, dwie różne rzeczy. W istocie ważniejsze dla nas do co jest de facto, niż de jure. Katolicy w dzisiejszych czasach nie mogą stosować się ściśle do wszystkiego, co zakłada prawo kanoniczne, pisał o tym jasno śp. X Antoni Cekada w tekście "Prawo Kanoniczne a zdrowy rozsądek". Jak wiemy, najwyższym prawem Kościoła jest zbawienie dusz, i dlatego biskupi mają prawo (i obowiązek!) Konsekrować nowych biskupów, święcić kapłanów, bierzmować, zakładać Instytuty zakonne i przyjmować do nich ludzi, kapłani mają prawo i obowiązek odprawiać Mszę, spowiadać, błogosławić małżeństwa, chrzcić etc. Mimo że wg. sztywnej litery prawa, nie można było by tego wszystkiego robić biskupom i kapłanom, nie posiadającym zwyczajnej jurysdykcji. Co jednak w sytuacji wyżej opisanej? Czy wierni mają, czy nie mają obecnie obowiązku uczestnictwa we Mszy Św.? Tu również trzeba odróżnić stan formalny (prawny) od stanu faktycznego. Każdy chyba (również zwolennik tezy z Cassiciacum) zgodzi się ze mną, iż mimo, że obecnie sytuacja nie jest zwyczajna, powinniśmy jednak starać się, aby nasze życie katolickie było jak najbardziej zbliżone do normalności. Tak więc mimo że nie mamy naszych zwyczajnych parafii, powinniśmy traktować nasze kaplice i kościoły przynajmniej TAK JAKBY były to nasze kościoły parafialne, naszych duszpasterzy TAK JAKBY byli zwyczajnym, diecezjalnym lub zakonnym duchowieństwem, proboszczami lub wikarymi, naszych biskupów TAK JAKBY byli ordynariuszami miejsca etc. Dlatego też, należy koniecznie, w każdym przypadku indywidualnie, dokonać oceny, na podstawie dostępnych powszechnie (publicznie) informacji i faktów, czy mamy do czynienia de facto z kościołem/kaplicą publiczną lub półpubliczną, czy z kaplicą/oratorium prywatnym. Nie zależy to od tego, czy dany prezbiter lub biskup jest zwolennikiem tezy z Cassiciacum, czy "czystym" sedewakantystą, bo nie dokonujemy tu analizy stanu prawnego (jak napisałem wcześniej, zakładamy, jak mówi teza, że PRAWNIE wszystkie kaplice są prywatne), a oceniamy stan faktyczny, czyli to co naprawdę jest. Aby to wiedzieć, musimy znać podstawowe różnice między kościołem/kaplicą publiczną, kaplicą półpubliczną, a kaplicą/oratorium prywatnym. Nie jestem kanonistą, i nie znam dokładnych szczegółów, ale w największym skrócie, o ile dobrze się orientuję, kościołem/kaplicą publiczną, jest po prostu każdy ogólnodostępny obiekt sakralny, do którego wstęp ma każdy (bezpośrednio z ulicy, placu, parku lub innego publicznego terenu), przeznaczony do kultu publicznego. Kaplice półpubliczne to takie, które owszem znajdują się w obiektach publicznych, jak szkoły, szpitale, klasztory (ale nie za klauzulą), i inne obiekty użyteczności publicznej, ale dostęp do nich mają tylko użytkownicy i goście tych obiektów. Natomiast kaplice prywatne to te umieszczone w prywatnych domach, mieszkaniach, zamkach, pałacach i dworach, oraz w klasztorach (w obrębie klauzuli). Wstęp mają tam tylko domownicy, ewentualnie zaproszeni goście. Kaplice prywatne na cmentarzu to, jeśli dobrze rozumiem, prywatne kaplice grobowe, a nie kościoły czy kaplice cmentarne, które raczej są publiczne lub półpubliczne (w zależności od cmentarza). W kaplicach i oratoriach prywatnych nie tylko nie można zrealizować obowiązku uczestnictwa we Mszy św. (no chyba, że ktoś, ze względu np. na stan zdrowia lub podeszły wiek, otrzymał by specjalną dyspensę od ordynariusza diecezji, co znowu, w obecnej sytuacji, jest niemożliwe, jeśli zakładamy, że nie ma biskupów mających taką władzę), ale też niemożliwe jest zrealizowanie obowiązku spowiedzi i Komunii św. Wielkanocnej (to także można zrobić tylko w swoim kościele parafialnym, lub jeśli ktoś nie ma takiej możliwości, to w innym publicznym lub półpublicznym kościele lub kaplicy). Nie można też w prywatnych, domowych oratoriach np. udzielać małżeństwa, ani sprawować uroczystości Wielkiego Tygodnia (zwłaszcza Triduum Sacrum). Nie powinno się chrzcić, bierzmować czy udzielać innych sakramentów, z wyjątkiem Komunii św. (Eucharystii), Spowiedzi i Ostatniego Namaszczenia (oczywiście poza sytuacją bezpośredniego zagrożenia życia, kiedy można robić to wszystko praktycznie w każdym miejscu i czasie, i ustają wówczas wszelkie regulacje formalno-prawne).

Widzimy więc, że sprawa jest dość skomplikowana. Każdy przypadek, jak już pisałem, należy ocenić indywidualnie, nie generalizując i nie upraszczając. Trzeba korzystać przy tym ze źródeł jawnych, ogólnodostępnych, publicznych, a nie prywatnych informacji, nabytych z własnego doświadczenia czy usłyszanych od innych osób, nawet duchownych. W obecnych czasach, najlepszym (i często jedynym dostępnym) źródłem informacji jest Internet. Jeśli coś nie jest dostępne w Internecie, można w praktyce traktować to tak, jakby nie istniało w ogóle (nie mamy obowiązku jeździć setki kilometrów aby coś sprawdzić, znaleźć lub zweryfikować, podobnie jak nie musimy specjalnie pytać innych ludzi o żadne informacje, jak adres czy miejsce, albo data czy godzina Mszy św., inaczej na pewno nie może być mowy o danym obiekcie jako faktycznie [rzeczywiście] miejscu "publicznym", lub "półpublicznym", tylko całkowicie prywatnym, zarówno de jure jak i de facto). O ile w przypadku kościołów i kaplic "sedewakantystycznych" w USA i Europie Zachodniej, które mają formę pięknych, wybudowanych dla kultu Bożego obiektów sakralnych, które spełniają wszelkie warunki praktyczne obiektów publicznych, i gdzie odbywa się normalne, regularne życie parafialne, gdzie wszelkie informacje, jak adres, godziny Mszy św., możliwości przystąpienia do spowiedzi, wszelkie ważne dla parafii uroczystości, jak pielgrzymki, rekolekcje, śluby, chrzty, pogrzeby etc., są podane do wiadomości publicznej na stronach internetowych, gdzie wszystko odbywa się jawnie i otwarcie, nie ma żadnych "utajnionych" Mszy, wyjazdów, pielgrzymek, rekolekcji czy innych imprez tylko dla wybranych (którzy przeszli selekcję i nie zostali "odsiani"...) etc., jak choćby kościół pw. Św. Gertrudy Wielkiej, prowadzony przez J. Exc. X Bp'a Dolana, gdzie posługiwał także przez większość swej kapłańskiej posługi, śp. X. Antoni Cekada (czy inne, podobne obiekty, prowadzone przez xięży i biskupów "sedewakantystów", zarówno materialno-formalnych, jak i "czystych", jak choćby kościół przy Seminarium Trójcy Przenajświętszej bp. Sanborna, kościół Matki Bożej Królowej Męczenników, czy wszystkie kościoły i kaplice CMRI w USA) nie ma wątpliwości, że mamy do czynienia, de facto z kościołami lub kaplicami publicznymi lub półpublicznymi. Zgodnie z tym co napisałem powyżej, powinniśmy więc podchodzić do tego tak, jakby to były nasze kościoły parafialne, więc jeśli ktoś ma do takiego kościoła lub kaplicy mniej niż 100 km / 1 godz. drogi (najszybszym, możliwym dla tej osoby środkiem transportu), powinien zachowywać się tak, jakby miał prawny obowiązek uczestnictwa we Mszy. Wynika to z tego, że należy żyć w praktyce tak, jakby życie katolickie funkcjonowało normalnie, aby zachować nie tylko czystą Wiarę i moralność, ale i praktyki, pobożność i życie sakramentalne. Natomiast kiedy zarówno de jure, jak i de facto mamy do czynienia z oratorium prywatnym, wówczas rzeczywiście nie ma obowiązku. Człowiek może, ale NIE MUSI brać udziału w prywatnych Mszach Św., odprawianych w prywatnych oratoriach, gdyż i tak nie realizuje wówczas obowiązku uczestnictwa we Mszy św. (z którego jest wówczas zwolniony). W Polsce mamy na chwilę obecną trzy rzymskokatolickie kaplice-oratoria, z tego dwa na pewno mają charakter oratorium prywatnego (Wrocław i Warszawa). Są one w prywatnych mieszkaniach wiernych, nie są podane żadne dane adresowe i inne informacje, a żeby móc uczestniczyć we Mszy, należy skontaktować się z gospodarzem, jest się więc gościem w jego prywatnym domu. Są to więc podręcznikowe przykłady oratorium prywatnego, nie ma więc wątpliwości, że wierni z Mazowsza, Dolnego Śląska i innych rejonów Polski, nie mają ścisłego obowiązku uczestnictwa we Mszy św. w niedzielę i święta. Wątpliwa sytuacja jest natomiast w przypadku kaplicy krakowskiej. Z jednej strony, jest to również kaplica urządzona w prywatnym mieszkaniu, aczkolwiek nie należącym do wiernych, lecz do kapłana. Można by więc teoretycznie traktować je jako "dom parafialny", lub dom zakonny (kapłan ten jest członkiem Instytutu Rzymskokatolickiego). Wówczas można by traktować tą kaplicę jako przynajmniej półpubliczną. W Internecie podany jest adres i godziny Mszy św. (przynajmniej większości Mszy). Choć informacje te są dość skąpe, można by uznać je za wystarczające minimum. Taka interpretacja jest również uzasadniona z tego powodu, iż odbywają się tam wydarzenia, które w prywatnym oratorium nie mogłyby się odbyć, jak Sakrament Małżeństwa, czy obrzędy Triduum Paschalnego. Należało by jednak zapytać o te sprawy samego kapłana, duszpasterza tej kaplicy. Ciężko mi w tej sprawie dać jednoznaczną odpowiedź... A jeśli jest jakakolwiek uzasadniona wątpliwość, wówczas nie ma z pewnością grzechu. Uważam więc (podobnie jak autor ww. komentarza), że wierni katolicy rzymscy integralni ("sedewakantyści") w Polsce są generalnie zwolnieni z obowiązku uczestniczenia we Mszy Świętej sprawowanej w prywatnych oratoriach na terenie naszego Kraju. Jeśli ktoś ma moralną pewność, że kaplica krakowska nie jest oratorium prywatnym, tylko kaplicą przynajmniej półpubliczną, i ma do niej mniej niż 100 km / 1 godz. drogi, to powinien zachowywać się tak, jakby obowiązek uczestnictwa go obowiązywał. Jednocześnie wszyscy wierni mają prawo do uczestnictwa we Mszy św. w prywatnych oratoriach (jeżeli inna Msza Św. nie jest dostępna) i powinni robić to jak najczęściej, nie tylko w niedzielę i święta, ale nawet, w miarę możliwości codziennie (nie zaniedbując przy tym obowiązków stanu). Mam więc nadzieję, że nikt nie odbierze tego tekstu jako jakiejkolwiek chęci czy próby zniechęcenia ludzi do uczestnictwa we Mszy św. To że, obiektywnie, nie ma takiego obowiązku, nie znaczy że możemy sobie folgować, i odpuścić chodzenie na Mszę św., gdy mamy taką możliwość. Byłoby to poważnym zaniedbaniem (aczkolwiek nie byłoby samo w sobie grzechem ciężkim). Miejmy też nadzieję, że doczekamy się wreszcie w Polsce, niegdyś tak katolickiej, kościoła lub kaplicy z prawdziwego zdarzenia, co do której nie będzie najmniejszych wątpliwości, że spełnia praktyczne warunki miejsca publicznego kultu Kościoła. Módlmy się również o to, aby dobry Bóg dał nam, a jeśli nie nam, to chociaż naszym dzieciom i wnukom dożyć czasów, gdy odzyskamy nasze, niegdyś katolickie a obecnie okupowane przez modernistów, wspaniałe świątynie, kościoły, katedry, bazyliki i klasztory, budowane przez naszych ojców i dziadów na większą chwałę Bożą, ku większej czci Najświętszej Maryi Panny, Pana Naszego Chrystusa Króla i Wszystkich Świętych, dla wywyższenia i Tryumfu Świętego Kościoła Rzymskiego!

Michał Mikłaszewski, redaktor naczelny