Św. Tomasz z Akwinu: Wierzę w Ducha Świętego

Artykuł VIII

WIERZĘ W DUCHA ŚWIĘTEGO

99. Jak już było powiedziane, Słowem Bożym jest Syn Boży, tak jak słowem człowieka jest jego myśl. Niekiedy to ludzkie słowo jest martwe, wtedy mianowicie, kiedy człowiek myśli o tym, co powinien uczynić, ale brak mu woli działania. Tak właśnie się dzieje, kiedy ktoś wierzy, ale z tego nie wypływają czyny. O takiej wierze mówimy, że jest martwa, jak o tym pisze św. Jakub w swoim Liście. Natomiast Słowo Boże jest żywe, co potwierdza List do Hebrajczyków (4,12). Stąd wynika, że w Bogu musi być wola i miłość. W związku z tym pisze św. Augustyn w dziele o Trójcy Świętej: „Słowo, które pragniemy przekazać z miłością, jest poznaniem. Skoro zaś Słowo Boże jest Synem Bożym, to Miłość Boża jest Duchem Świętym. Z tego wynika, że wtedy człowiek posiada Ducha Świętego, kiedy Boga miłuje". Czytamy o tym w Liście do Rzymian (5,5): „Miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany".

100. Byli jednak tacy, którzy niewłaściwie myśląc o Duchu Świętym, twierdzili, że był On sługą i wysłannikiem Boga. Dla zbicia tego rodzaju błędów święci ojcowie w mszalnym Wyznaniu wiary dodali pięć twierdzeń.

101. Pierwszym jest to, że jakkolwiek istnieją inne duchy, mianowicie aniołowie, to jednak są one jedynie wysłannikami Boga, jak to czytamy w Liście do Hebrajczyków (1,14): „Czyż nie są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług?". Natomiast Duch Święty jest Panem, jak mówi Ewangelia św. Jana (4,24): „Bóg jest Duchem". Również w 2 Liście do Koryntian (3,17): „Pan zaś jest Duchem". Z tego też wynika, że „gdzie jest Duch Pański — tam wolność" (2 Kor 3,17). A jest tak dlatego, że Duch Święty kieruje naszą miłość ku Bogu, a odwraca ją od świata. Mówimy zatem: „Wierzę w Ducha Świętego, Pana".

102. Drugim twierdzeniem ojców jest, że życie duszy polega na połączeniu się z Bogiem, skoro Bóg jest życiem duszy, tak jak dusza jest życiem ciała. Tym zaś, który nas łączy z Bogiem, jest Duch Święty. A łączy przez miłość, ponieważ jest Miłością Bożą i dlatego mówimy, że „ożywia". Tak czytamy w Ewangelii św. Jana (6,63): „Duch daje życie". Stąd mówimy w Wyznaniu wiary: „Pana i Ożywiciela".

103. Trzecim twierdzeniem ojców jest, że Duch Święty ma tę samą naturę co Ojciec i Syn, ponieważ jak Syn jest Słowem Ojca, tak Duch Święty jest Miłością Ojca i Syna i stąd od nich obu pochodzi. I jak Słowo Boże ma tę samą naturę co Ojciec, tak i Miłość dzieli tę samą naturę z Ojcem i Synem. Dlatego mówimy: „Który z Ojca i Syna pochodzi". Z tego też wynika, że nie może być stworzeniem.

104. Czwartym twierdzeniem jest, że należy Mu się ten sam kult, co Ojcu i Synowi. Czytamy w Ewangelii św. Jana (4,23): „Prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w Duchu i prawdzie". A w Ewangelii św. Mateusza (28,19): „Nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". Z tego też względu mówimy: „Który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę".

105. Wreszcie po piąte, chodziło o wykazanie Jego równości z Bogiem na podstawie tego, że przez Niego w imieniu Boga mówili prorocy. Czytamy w 2 Liście św. Piotra (1,21): „Kierowani Duchem Świętym mówili (od Boga) święci ludzie". Podobnie u proroka Izajasza (48,16): „Pan mnie posłał ze swoim Duchem". Dlatego mamy w Wyznaniu wiary. „Który mówił przez proroków".

106. W ten sposób otrzymały odprawę dwa błędy. Jeden manichejczyków, którzy twierdzili, że Stary Testament nie pochodzi od Boga, co jest fałszem, skoro Duch Święty „mówił przez proroków". I drugi Pryscylli i Montana, którzy utrzymywali, że prorocy nie mówili w imieniu Ducha Świętego, ale jako nierozumni.

107. Dzięki Duchowi Świętemu otrzymujemy wiele duchowych dóbr.

Najpierw Duch Święty uwalnia nas od grzechów. Taką samą pracą jest stwarzać i naprawiać. Dusza ludzka została stworzona przy udziale Ducha Świętego, przez którego Bóg wszystko uczynił. Bóg bowiem jest przyczyną wszystkiego jako Ten, który miłuje własną dobroć. Czytamy w Księdze Mądrości (11,24): „Miłujesz bowiem wszystkie stworzenia". Dionizy w księdze O Boskich imionach mówi: „Miłość Boża nie może się ostać bez twórczości". Konieczne więc było, by ludzkie serca zranione grzechem zostały uleczone przez Ducha Świętego, jak to czytamy w Psalmie: „Ześlij Ducha Twego, a będą stworzone i odnowisz oblicze ziemi" (104[103],30). Nie jest to dziwne, że Duch Święty jest tym, który dokonuje odnowy, skoro wszystkie grzechy doznają przebaczenia dzięki miłości. Czytamy w Ewangelii św. Łukasza (7,47): „Odpuszczone są jej liczne grzechy, ponieważ bardzo umiłowała". Podobnie w Księdze Przysłów (10,12): „Miłość wszelki błąd ukrywa". Tak samo w 1 Liście św. Piotra (4,8): „Miłość zakrywa wiele grzechów".

108. Po drugie, Duch Święty oświeca umysł, wszystko bowiem, co wiemy, wiemy od Ducha Świętego. Czytamy w Ewangelii św. Jana (14,26): „Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem". Podobnie w jego 1 Liście: „Jego namaszczenie poucza was o wszystkim" (2,27).

109. Po trzecie, Duch Święty pomaga nam i niejako przymusza do zachowania przykazań. Nikt nie będzie zdolny do ich zachowania, jeśli nie będzie Boga miłował. Stąd Pan Jezus mówi w Ewangelii św. Jana (14,23): „Jeśli kto Mnie miłuje, będzie zachowywał moją naukę". A właśnie nie kto inny, tylko Duch Święty daje nam zdolność miłowania i do miłości pobudza. Czytamy w Proroctwie Ezechiela (36,26-27): „Dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań i według nich postępowali".

110. Po czwarte, Duch Święty umacnia w nas nadzieję na życie wieczne, jest niejako jego gwarancją. Czytamy w Liście do Efezjan (1,13-14): „Zostaliście opatrzeni pieczęcią — obiecanym Duchem Świętym, który jest zadatkiem naszego dziedzictwa na odkupienie". Jest zadatkiem, ponieważ życie wieczne należy się człowiekowi tylko dlatego, że jest dzieckiem Bożym, a jest nim dzięki podobieństwu do Chrystusa. To zaś podobieństwo bierze się stąd, że posiadamy Ducha Chrystusowego, a jest nim właśnie Duch Święty. Stąd też Apostoł mówi w Liście do Rzymian (8,15-16): „Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: »Abba, Ojcze«. Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi". Podobnie czytamy w Liście do Galatów (4,6): „Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc waszych Ducha Syna swego, który woła: »Abba, Ojcze!«".

111. Wreszcie po piąte, Duch Święty jest naszym doradcą w wątpliwościach, pouczając nas, jaka jest wola Boża. Czytamy w Apokalipsie (2,7): „Kto ma uszy, niechaj posłyszy, co mówi Duch do Kościołów". Podobnie u proroka Izajasza (50,4): „Będę Go słuchał jako Nauczyciela".


Św. Tomasz z Akwinu ,,Wykład Pacierza" str. 55-59